فرهنگی، فلسفی، هنری
هر گاه ذات شیء به گونه ای باشد که با قطع نظر از هر امر دیگری، خودش اقتضای وجود و ابای از عدم داشته باشد، آن شی واجب بالذات خوانده می شود. مانند وجود ذات باری تعالی که علت نخستین همه ی موجودات است، به نحو وجوب و ضرورت می باشد نه از غیر، بلکه از خود است.
هر گاه شیء به گونه ای باشد که به لحاظ ذاتش نه اقتضای وجود داشته باشد و نه اقتضای عدم، اما به سبب امری خارج از ذات، وجود برای آن ضروری شده باشد، آن شیء واجب بالغیر خوانده می شود.تمام موجودات، به غیر از خداوند، واجب بالغیر هستند. چون در خارج تحقق دارند، وجود و ضرورت وجود خود را از علت خویش دریافت کرده اند.
هرگاه وجود «الف» در ظرف ثبوت «ب» ضروری و لازم باشد، گفته می شود که الف وجوب بالقیاس نسبت به «ب» دارد. میان علت تامه و معلولش و نیز دو معلولی که به یک علت منتهی می شوند وجوب بالقیاس برقرار می باشد. (دو امر متضایف نسبت به یکدیگر، وجوب بالقیاس دارند). مثلا وجود «پایین» را با وجود «بالائی» می سنجیم.
منبع: کانال فلسفه دوازدهم