فرهنگی، فلسفی، هنری
برخی از جریانهای فکری ایران معاصر سنتی هستند که از آن به عنوان جریانهای متجمد میشود یاد کرد، برخی دیگر از جریانهای فکری ایران معاصر غربگرا هستند که میتوان به این نوع جریانهای فکری متجدد گفت و در نهایت آخرین دسته از جریانهای فکری معاصر ایران جریانهای متعادلی هستند که بین سنت و تجدد قرار دارند.
منظور از جریانشناسی، بررسی جریان فکری یک گروه، جمعیت یا تشکل خاص است. تفاوت جریان فکری و یک اندیشه یا تفکر خاص در این است که جریان فکری اندیشهای است که ابعاد اجتماعی پیدا کرده و باعث بروز نوعی رفتار اجتماعی ویژه شده است. بنابراین در این درسگفتارها قرار نیست همه اندیشهها و ایدهها در ایران معاصر مورد بررسی قرار گیرد؛ بلکه فقط به اندیشهها و ایدههایی پرداخته شده است که موجب یک جریان در ایران معاصر شدهاند.
آنچه در شناخت یک جریان بسیار مهم است شناخت گفتمان فکری، زمینههای شکلگیری و مؤسسان و شخصیتهای موثر آن جریان است. در واقع ما میتوانیم یک جریان را با بررسی این ابعاد آن به خوبی بشناسیم و ابعاد اجتماعی و اندیشهای آن را به صورت دقیق تحلیل کنیم. بر همین اساس، شناخت جریانهای فکری ایران معاصر در این دوره بر همین مبنا متكي است.
جریانهایی که در این دوره با توجه به اهمیت از جهت تاثیرگذاری و موجآفرینی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفتهاند عبارتاند از:
روشنفکری دینی
نواندیشی دینی
سنتگرایی
مکتب تفکیک
جریان فردید/ پستمدرن/ هایدگریها
فرهنگستان علوم اسلامی
روشنفکری معنوی (عقلانیت و معنویت)